11. Mitfugħin il-ħabs f’Ourém

Sadattant kien sebaħ jum it-13 ta’ Awwissu.  Sa mill-lejliet, ġmiegħi kienu bdew jaslu minn kull naħa.  Huma kolla riedu jarawna u jistaqsuna, u jirrikmandawlna it-talbiet tagħhom, sabiex inkunu nistgħu ngħadduhom lill-Verġni l-iktar Qaddisa.  F’nofs dik il-folla kollha, aħna konna qisna ballun f’idejn it-tfal subien waqt il-logħob.  Aħna konna imġebbdin ’l hawn u ’l hinn, kulħadd jistaqsina l-mistoqsijiet mingħajr ma jatuna ċans inwieġbu lil xi ħadd.  Fil-qalba ta’ din it-tgeġwiġija kollha, wasal ordni mingħand l-Amministratur, biex jgħidli mmur id-dar taz-zija, fejn hu kien qed jistennieni.  Missieri rċieva n-notifika u kien hu li ħadni hemm.  Meta wasalt, hu kien f’kamra mal-kuġini tiegħi.  Hu interrogana hemmhekk, u għamel sforzi ġodda biex iġiegħelna nikxfu s-sigriet u biex inwiegħdu li aħna qatt ma konna se mmorru lejn il-Cova da Iria.  Billi ma kiseb xejn, hu ordna lill-missieri u liz-ziju biex jeħduna d-dar tal-kappillan.

M’inix se naħli l-ħin issa biex noqgħod ngħid lill-Eċċellenza Tiegħek dwar kull ma ġara matul il-priġunerija tagħna, għax inti diġà tafu kollu.  Kif jien kont fissirt qabel lill-Eċċellenza Tiegħek, dak li l-iktar ħassejt u li nissili l-ikbar tbatija f’dik l-okkażżjoni kien li kont abbandunata għalkollox mill-familja tiegħi; u dan jgħodd ukoll għall-kuġini ż-żgħar tiegħi.  Wara dan il-vjaġġ jew priġunerija, għax tassew jien ma nafx x’naqbad insejjaħlu, jien erġajt lura d-dar, sa fejn nista’ niftakar, fil-15 ta’ Awwissu.  Biex niċċelebraw il-wasla tiegħi, huma mill-ewwel bagħtuni noħroġ in-nagħaġ u mmur neħodhom biex jirgħu.  Iz-ziju u z-zija riedu lil uliedhom joqgħodu magħhom id-dar, u għalhekk bagħtu lil ħuhom Ġanni minflokhom.  Billi kien diġà sar ħafna ħin, aħna bqajna fil-qrib tar-raħal żgħir tagħna, f’post msejjaħ Valinhos.¹

Dak li ġara wara, hu magħruf ukoll mill-Eċċellenza Tiegħek, għalhekk lanqas m’jien se naħli ż-żmien hawn biex niddeskrivihulek.  Għal darb’ oħra il-Verġni l-iktar Imbierka irrikmandatilna l-prattika tas-sagrifiċċju, u temmet billi qalet:

“Itolbu, itolbu ħafna, u għamlu sagrifiċċji għall-midinbin; għax ħafna erwieħ imorru l-infern, minħabba li m’hemm ħadd li jissagrifika ruħu u jitlob għalihom.”

___________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________________

¹ Kemm hawn u kif ukoll f’postijiet oħra Luċija ssemmi li d-dehra seħħet f’Valinhos fil-15 ta’ Awwissu, jiġifieri fil-jum meta reġgħet lura minn Vila Nova de Ourém.  Dan huwa żball; il-jum li reġgħet lura minn Ourém żgur li kien il-15 ta’ Awwissu, iżda d-dehra seħħet il-Ħadd ta’ wara, 19 ta’ Awwissu 1917.

10. L-Ewwel Direttur Spiritwali ta’ Luċija

Jidhirli li kien matul dan ix-xahar li ġie jinterrogani għall-ewwel darba Rev Dr. Formigão.  L-interrogazzjoni tiegħu kienet serja u bir-reqqa.  Għoġobni ħafna, għax kellimni ħafna dwar il-prattika tal-virtù, u għallimni diversi modi kif nitħarreġ fiha.  Hu wrieni santa ta’ Sant Anjeże, qalli dwar il-martirju tagħha u ħeġġiġni biex nimitaha.  Ir-Reverenza Tiegħu baqa’ jiġi kull xahar biex jinterrogani, u dejjem kien jispiċċa billi jagħtini xi parir tajjeb, li kellu jgħinni spiritwalment.  Jum wieħed qalli:

“Binti, int għandek tħobbu ħafna lill-Mulej Tagħna, għal dawk il-favuri u l-grazzji kollha li qed jagħtik.”

Dawn il-kliem tant kellhom effett fuq ruħi li, minn hemm il-quddiem, ksibt id-drawwa li l-ħin kollu ngħid lill-Mulej tagħna: “Alla tiegħi, inħobbok, b’radd il-ħajr tal-grazzji li tajtni."  Tant kont inħobb din il-ġakulatorja, li għaddejtha lil Ġaċinta u lil ħuha, u li tant għoġbithom li, f’nofs il-logħob l-iktar eċitanti, Ġaċinta kienet tistaqsi: “Mela nsejt tgħid lill-Mulej tagħna kemm tħobbu għall-grazzji li tana?”

9. Inkwiet fil-Familja ta’ Luċija

Fi ħdan il-familja tiegħi stess, kien hemm inkwiet ġdid, u weħelt jien bih.  Il-Cova da Iria kienet biċċa art tal-ġenituri tiegħi.  Fil-wied kienet iktar għammiela, u hemm konna nkabbru qamħirrum, ħxejjex tal-ikel, piżelli u ħxejjex tal-ikel oħra.  Fuq il-ġnub tal-għolja kienu jikbru siġar taż-żebbuġ, ballut, u ġandar.  Issa, minn meta in-nies bdew imorru hemm, ma stajna inkabbru assulutament xejn.  Kollox kien misħuq mis-saqajn.  Billi l-biċċa l-kbira kienu jiġu rekbin, l-annimali tagħhom kienu jieklu kull ma kienu jsibu u ħarrbtu kullimkien.  Ommi bkiet it-telfa tagħha: “Int, issa,” qaltli, “meta tkun trid tiekol xi ħaġa, mur itlobha lis-Sinjura!”  Ħuti l-bniet komplew magħha: “Iva, inti tista’ tieħu kull ma jikber fil-Cova da Iria!”

Dawn il-kummenti nifduli qalbi, tant li bilkemm kont nissogra nieħu biċċa ħobż biex niekol.  Biex iġġagħalni ngħid il-verità, kif qalet hi, ommi, iktar iva milli le, kienet ittini xeba’ kbira bil-lasta tal-ixkupa jew b’xi zokk mill-gozz ħatab ta’ ħdejn in-nar.  Iżda minkejja dan, ta’ omm li kienet, hi imbagħad kienet tipprovva tqawwili saħħti li bdiet tmur lura.  Hi kienet kollha mogħdrija meta kienet tarani daqshekk magħluba u wiċċi isfar, u kienet tibża’ li stajt nimrad.  Imsejkna omm!  Issa, ċertament, li nifhem kif tassew kienet is-sitwazzjoni tagħha, kemm jiddispjaċini għaliha!  Tassew, kellha raġun li taħseb li ma kienetx tistħoqqli grazzja bħal dik, u għalhekk taħseb li kont qed nigdeb.

Bi grazzja speċjali mingħand il-Mulej Tagħna, qatt ma ħassejt l-iċken ħsieb jew sentiment ta’ għadab dwar il-mod kif ġabet ruħha miegħi.  Hekk kif l-Anġlu kien ħabbar li Alla se jibgħatli t-tbatijiet, jien dejjem rajt l-id ta’ Alla f’dan kollu.  L-imħabba, l-għożża u l-ġieħ li kont obbligata lejha, baqgħu jikbru, daqslikieku jien kont l-iktar waħda miżmuma b’għożża.  U issa, jien iktar nafulha talli trattatni hekk, milli kieku baqgħet iżżommni fil-fsied u ż-żegħil.

8. It-Theddid tal-Amministratur

Ma laħqux għaddew ħafna jiem, meta l-ġenituri tiegħi u z-zijiet irċevew l-ordni mingħand l-awtoritajiet, biex l-għada, fil-ħin stabbilit, jidhru quddiem l-Amministrazzjoni, iz-ziju ma’ Ġaċinta u Franġisku, u missieri miegħi.  l-Amministrazzjoni hija f’Vila Nova de Ourém; u hekk kellna nimxu madwar tlett mili, distanza kbira ħafna għal tlett itfal żgħar.  F’dawk iż-żminijiet, l-uniku mezz ta’ trasport kien jew saqajna t-tnejn jew li tirkeb fuq xi ħmar.  Iz-ziju mill-ewwel bagħat risposta li kien se jidher huwa nnifsu, iżda rigward uliedu, hu ma kienx se jeħodhom.

“Huma, bil-mixi?  Ma jifilħux għall-vjaġġ,” qal, “u billi m’humiex imdorrijin jirkbu, qatt mhu se jirnexxilhom iżommu fuq dahar il-ħmar.  U hu x’inhu, ma jagħmilx sens li ttella’ żewġt itfal bħal dawk il-qorti.”

Il-ġenituri tiegħi ħasbuha mod ieħor, anzi bil-maqlub.

“Binti se tmur.  Ħalliha twieġeb għaliha nifisha.  Min-naħa tiegħi, jien ma nifhem xejn f’dawn l-affarijiet.  Jekk qiegħda tigdeb, tkun ħaġa tajba li hi tkun ikkastigata minħabba f’hekk.”

Kmieni ħafna, l-għada filgħodu, rikkbuni fuq dahar il-ħmar, li waqajt minn fuqu tlett darbiet matul il-vjaġġ, u mort hemm akkompanjata minn missieri u z-ziju.  Naħseb li kont diġà għedt lill-Eċċellenza Tiegħek kemm Ġaċinta u Franġisku batew dak in-nhar għax ħasbu li jien kont se niġi maqtula.  Min-naħa tiegħi, l-iktar li weġġgħani, kienet l-indifferenza li wrew lejja l-ġenituri tiegħi.  Dan deher iktar ċar, billi stajt nara b’liema għożża z-zija u z-ziju ġiebu ruħhom ma’ wliedhom.  Waqt li konna sejrin niftakar li bdejt naħseb bejni u bejn ruħi: “Kemm huma differenti l-ġenituri tiegħi miz-ziju u z-zija.  Huma jagħtu lilhom infushom għall-uliedhom, filwaqt li l-ġenituri tiegħi jerħuni bl-ikbar indifferenza, u jħalluhom jagħmlu bija li jridu!  Iżda jien għandi nieħu paċenzja,” fakkart lili nniffsi fil-fond ta’ qalbi, “ladarba dan ifisser li jkolli l-ferħ li nbati iktar għall-imħabba tiegħek, Ja Alla tiegħi, u għall-konverżjoni tal-midinbin.”  F’dan il-ħsieb kont insib il-faraġ dejjem u f’kull waqt.

Fl-uffiċċju tal-Amministrazzjoni, kont mistħarrġa mill-Amministratur, fil-preżenza ta’ missieri, z-ziju u diversi rġiel oħra li kienu barranin għalija.  L-Amministratur kien determinat li jġiegħelni nikxef is-sigriet u li nwiegħdu li qatt ma nerġa’ mmur lura lejn il-Cova da Iria.  Biex jilħaq dan il-għan, ma ħallhiex barra la wegħdiet, lanqas theddid.  Meta ra li ma kien se jasal imkien, ħallieni, madankollu qal li għad jilħaq l-għan tiegħu, ukoll jekk ikollu joqtolni.  Imbagħad hu widdeb bl-aħrax liz-ziju talli ma segwiex l-ordnijiet tiegħu, u fl-aħħar ħalliena mmorru d-dar.